Onder omstandigheden is een overeenkomst vernietigbaar. De vernietigbaarheid is door de wetgever in het leven geroepen om bepaalde mensen in de maatschappij te beschermen tegen zichzelf. De wetgever beschermt minderjarigen, ondercuratelegestelden en mensen die te maken hebben met bedrog, dwaling, bedreiging of misbruik doordat zij de vernietigbaarheid kunnen inroepen. Deze mensen zijn onder omstandigheden niet gehouden een bepaalde rechtshandeling, bijvoorbeeld het kopen van een vaas, na te komen. 
 

Wie kan de vernietigbaarheid inroepen? 

  • Meerderjarigen met een gerechtvaardigde reden of een wilsgebrek; of 
  • Handelingsonbekwamen (zie totstandkoming overeenkomst) 
     

Wilsgebreken

Een wilsgebrek houdt in dat iemand een rechtshandeling verricht met een gebrekkige wil. Indien dit gebrek veroorzaakt wordt door dwaling, bedrog, bedreiging of misbruik van omstandigheden dan kan diegene met een wilsgebrek de vernietigbaarheid inroepen. 
 

Dwaling

Indien een persoon bijvoorbeeld een vaas koopt onder dwalende omstandigheden, dan is er sprake van een onjuiste voorstelling van zaken. Of er wordt een onjuiste voorstelling over de eigenschappen van een auto gegeven. Er is sprake van dwaling als aan de volgende vereisten is voldaan: 
 

  • Er is sprake van een onjuiste voorstelling van zaken; 
     
  • Causaal verband: als de koper de daadwerkelijke eigenschappen wist, dan had hij de auto nooit gekocht; 
     
  • Er moet sprake zijn van een onjuiste mededeling van de wederpartij, van verzwijging door de wederpartij of wederzijdse dwaling. Wederzijdse dwaling houdt in dat beide partijen niet wisten van de eigenschappen; 
     
  • Er mag geen sprake zijn van een toekomstigheid. De koper mag geen beroep doen op dwaling als het gaat om een eigenschap dat in de toekomst ontstaat; 
     
  • Er is wel een onderzoekplicht voor partijen. Belangrijke eigenschappen aan een bepaald goed moet je bijvoorbeeld wel zelf onderzocht worden. Feiten die je zelf eenvoudig had kunnen ontdekken, vallen eerder onder de onderzoeksplicht.

Bedrog

Onder bedrog wordt ook een onjuiste voorstelling verstaan. Echter wordt de onjuiste voorstelling over zaken opzettelijk veroorzaakt. De overeenkomst zou niet zijn gesloten zijn als de wederpartij geen bedrog had gepleegd. Het gaat in deze situatie om een opzettelijk gedane mededeling of een opzettelijke verzwijging over datgene wat de verzwijger wel had moeten vertellen. 
 

Bedreiging

Bij een overeenkomst tot stand gekomen door bedreiging is er sprake van daadwerkelijke angst of vrees over de gevolgen die ontstaan bij het niet sluiten van de overeenkomst. 

 
Misbruik van omstandigheden

Indien het wilsgebrek ontstaat doordat sprake is van een situatie waarin iemand in omstandigheden verkeert die hem of haar (tijdelijk) kwetsbaar maken en de ander maakt daar misbruik van, dan is er sprake van misbruik van omstandigheden. De misbruiker weet of moet weten van het bestaan van deze bijzondere omstandigheid die de kwetsbaarheid veroorzaakt. Bovendien zou de overeenkomst niet gesloten zijn als er geen misbruik is gemaakt van omstandigheden. 
 

Hoe vernietigen?

Om een overeenkomst te vernietigen dien je expliciet een beroep te doen op de vernietigbaarheid. Dat kan door een eenvoudige verklaring of bij de rechter. Als je er geen beroep op doet, dan blijft de overeenkomst tot stand. In dat geval moet je de overeenkomst gewoon nakomen. 
 

Gevolgen van vernietiging

Indien een handelingsonbekwame een overeenkomst heeft gesloten of een persoon is een overeenkomst aangegaan terwijl er sprake was van een wilsgebrek, dan kan de overeenkomst vernietigd worden. Je hoeft daarna niet meer aan de overeenkomst te voldoen. De vernietiging werkt terug tot het tijdstip waarop de rechtshandeling is verricht. De rechtshandeling wordt dan geacht nooit te hebben bestaan.