Wanneer een stel in gemeenschap van goederen is getrouwd, lopen beide partners het risico meegezogen te worden in zware financiële tegenslagen van de andere partner. Bijvoorbeeld wanneer de ene echtgenoot lichtvaardig schulden maakt, failliet gaat, gemeenschapsgoederen verspilt of handelingen verricht die indruisen tegen het bestuur door de andere echtgenoot of weigert daarover de nodige informatie te verstrekken. Het is niet fijn om geconfronteerd te worden met schulden van je partner. Om de aansprakelijkheid voor de schulden van je partner zoveel mogelijk te beperken kan de gemeenschap van goederen ontbonden worden.
Hoe kan de gemeenschap worden ontbonden/beëindigd?
De gemeenschap kan op verschillende manier worden beëindigd, namelijk:
- Door de rechter verzoeken om de gemeenschap op te heffen
- Door het huwelijk te beëindigen
- Door van tafel en bed te scheiden
De rechter verzoeken om de gemeenschap op te heffen
Het verzoek kan toegewezen worden wanneer verwijtbaar gedrag van een echtgenoot de reden is tot opheffing van de gemeenschap. Dit verzoek moet worden ingeschreven in het huwelijksgoederenregister en worden gepubliceerd in een dagblad. Wanneer de rechter het verzoek inwilligt, heeft deze beslissing terugwerkende kracht tot aan het moment dat aan de publicatieplicht is voldaan. Het huwelijk zelf blijft gewoon in stand, alleen de gemeenschap wordt gescheiden. Dat betekent dat vanaf het moment dat aan de publicatieplicht is voldaan de partners onder huwelijkse voorwaarden met elkaar getrouwd zijn. Alle schulden die gemaakt worden na de ontheffing komen niet voor rekening van de andere partner. De gezamenlijke schulden en de privé-schulden van een partner die daarvoor bestonden zijn wel de verantwoordelijkheid van beiden.
Het huwelijk beëindigen
De gemeenschap kan ook door echtscheiding ontbonden worden. Het nadeel is dat hiermee niet alleen het vermogen gescheiden wordt, maar dat ook het huwelijk wordt beëindigd wordt.
Sinds 1 januari 2012 wordt de gemeenschap van goederen die binnen het huwelijk bestaat direct bij het indienen van het verzoekschrift tot echtscheiding ontbonden. Dit verzoek moet wel ingeschreven worden in het huwelijksgoederenregister. Ook hier werkt het besluit met terugwerkende kracht: wanneer de scheiding door een slepende procedure pas na 2 jaar wordt ingeschreven in de registers is de andere partner niet aansprakelijk voor schulden die zijn ontstaan na de datum waarop het verzoek tot echtscheiding is ingediend.
Van tafel en bed scheiden
Wanneer partijen hun huwelijk niet wensen te ontbinden, staat voor hen nog de mogelijkheid van scheiding van tafel en bed open. Dit heeft de zelfde materiële gevolgen als een echtscheiding, maar houdt het huwelijk formeel in stand.
Welke gevolgen heeft de ontbinding de huwelijkse gemeenschap?
Na de ontbinding van de gemeenschap van goederen zijn de partners niet meer aansprakelijk voor de schulden van de andere partner die gemaakt zijn na de opheffing of ontbinding van de gemeenschap. Dit neemt niet weg dat de schulden die bestonden op het moment dat de gemeenschap werd ontbonden nog wel onder de aansprakelijkheid van beide partners vallen. Voor de gemeenschapsschulden zijn beide partners voor 100% aansprakelijk. Ook voor de privé-schulden van de andere partner (die niet zijn gemaakt in het kader van het huishouden) kunnen de gemeenschapsgoederen worden aangesproken. Het privévermogen van de partner die de schuld niet is aangegaan blijft wel buiten schot. Dit privévermogen kan bijvoorbeeld bestaan uit een erfenis waarvan vooraf is vastgesteld dat deze niet in de gemeenschap mag vallen en andere eigendommen waar de persoon aan verknocht is.
De ontbinding van de gemeenschap brengt geen verandering in de aansprakelijkheid voor de gemeenschapsschulden en de schulden waar de echtgenoten voor de ontbinding zelf voor aansprakelijk waren. Denk aan een hypotheekschuld waar beide partners voor getekend hebben. De handtekening onder de hypotheekakte heeft tot gevolg dat beide partners tegenover de bank aansprakelijk blijven voor de gehele hypotheekschuld - de ontbinding van de gemeenschap heeft tot gevolg dat er afstand gedaan moet worden van het huis waarvoor de hypotheek is afgesloten. Met deze kennis is het verstandig om de woning voor de ontbinding te verkopen en zo de schade te beperken. Ook de andere goederen die in de gemeenschap vallen worden door de ontbinding in 1 klap eigendom van de andere partner dan de partner die afstand doet van de gemeenschap. De partner kan zijn/haar bed, beddengoed en kleding behouden en andere papieren en gedenkstukken tegen geschatte waarde kopen uit de reeds ontbonden gemeenschap.
Schulden waar de partner mee ingestemd heeft zijn schulden waar beide partners als gemeenschap mee ingestemd hebben. Ook schulden waar slechts één partner mee ingestemd heeft, komen na ontbinding maximaal voor 50% voor rekening van de andere partner komen. Voor deze maximale 50% kan na ontbinding van de gemeenschap ook het privévermogen aangesproken worden van de partner die nooit ingestemd heeft met de schuld. Deze "prijs" zal de partner moeten betalen om alle toekomstige risico's te vermijden.