Wanneer iemand het niet eens is met een beslissing van een bestuursorgaan, is de regel dat hij/zij alvorens hij/zij beroep in kan stellen bij de bestuursrechter bezwaar moet maken tegen het besluit. Op deze regel bestaan enkele uitzonderingen.
Wat zegt de wet?
De wet geeft een limitatieve lijst van gevallen waarin bezwaar overgeslagen mag worden. Beroep kan direct ingesteld worden wanneer:
- het besluit in bezwaar of in administratief beroep is genomen;
- het besluit aan goedkeuring is onderworpen;
- het besluit een goedkeuring of een weigering daarvan inhoudt;
- het besluit is voorbereid met toepassing van afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht;
- het besluit is genomen op basis van een uitspraak waarin de bestuursrechter met toepassing van artikel 8:72, vierde lid, onderdeel a, heeft bepaald dat afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht geheel of gedeeltelijk buiten toepassing blijft;
- het beroep zich richt tegen het niet tijdig nemen van een besluit;
- het besluit is genomen op grond van een voorschrift als genomen in de bij deze wet behorende Regeling rechtstreeks beroep dan wel het besluit anderszins in die regeling is omschreven.
Ad 1: tegen een besluit genomen in de bezwaarschriftprocedure hoeft geen bezwaar gemaakt te worden. Dit zal herhaling opleveren, doordat er opnieuw een bezwaarschriftprocedure gestart gaat worden. Om diezelfde reden hoeft er geen bezwaar gemaakt te worden tegen een besluit genomen in administratief beroep. Dezelfde procedure zal herhaald worden.
Ad 2: sommige besluiten hebben goedkeuring van een ander bestuursorgaan nodig om gelding te krijgen. Tegen een besluit dat aan die goedkeuring is onderworpen, kan direct een beroep ingesteld worden.
Ad 3: bij ad 2 is aangegeven dat sommige besluiten onderworpen zijn aan goedkeuring. Tegen deze goedkeuring of weigering hoeft ook geen bezwaar gemaakt te worden alvorens er beroep ingesteld kan worden.
Ad 4: wanneer een besluit wordt voorbereid met afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht, wordt het ontwerp van het te nemen besluit met de bijbehorende stukken openbaar gemaakt. Wanneer een besluit gericht is tot een of meer belanghebbende, dient het bestuursorgaan het ontwerp eerst aan hen te zenden. Daarna wordt het geplaatst in een of meerdere dag-, nieuws, of huis-aan-huisbladen of kan het op een andere geschikte manier ter kennis worden gebracht. Belanghebbende kunnen schriftelijk of mondeling binnen zes weken, tenzij anders is bepaald, aangeven wat zij vinden van het ontwerp. Alleen wanneer een belanghebbende zijn zienswijze heeft ingediend, hoeft hij/zij geen bezwaar meer in te dienen tegen het besluit, maar kan hij/zij direct overgaan tot het instellen van een beroep.
Ad 5: de bestuursrechter kan het bestuursorgaan opdragen een nieuw besluit te nemen of een andere handeling te verrichten met inachtneming van zijn aanwijzingen. Wanneer de aanwijzing is dat het bestuursorgaan afdeling 3.4 van de Algemene Wet bestuursrecht geheel of gedeeltelijk buiten toepassing mag laten, kan de belanghebbende direct beroep instellen.
Ad 6: het kan zijn dat een bestuursorgaan de beslissingstermijn overschrijdt. Het besluit wordt niet tijdig genomen. Wanneer de belanghebbende dit bestuursorgaan in gebreke heeft gesteld, hoeft hij geen bezwaar meer te maken. Neemt het bestuursorgaan binnen twee weken nog geen besluit, dan kan de belanghebbende een beroep instellen.
Ad 7: de indiener van het bezwaarschrift kan het bestuursorgaan vragen in te stemmen met een rechtstreeks beroep bij de bestuursrechter. De indiener kan deze stap overwegen wanneer de partijen principieel van gedachten verschillen over het geschil en het er niet naar uitziet dat er een andere beslissing van het bestuursorgaan gaat volgen. Het bestuursorgaan is niet verplicht in te stemmen. Wanneer hij instemt, moet hij het bezwaarschrift onverwijld doorsturen naar de bestuursrechter. De bestuursrechter is niet verplicht de zaak aan te nemen. Hij kan de zaak ongeschikt achten voor rechtstreeks beroep en terugzenden naar het bestuursorgaan. Deze wordt dan verplicht de zaak in behandeling te nemen.