Arbeidsovereenkomst

Soorten arbeidsovereenkomsten

• Arbeidsovereenkomst (lees hiervoor het artikel over de individuele arbeidsovereenkomst).

• De overeenkomst tot aanneming van werk (art. 7:750 BW): In de aanneemovereenkomst bestaat er een arbeidsrelatie tussen de opdrachtgever en de aannemer. Om te kunnen spreken van een overeenkomst tot aanneming van werk moet aan de volgende voorwaarden/elementen worden voldaan: arbeid, werk van stoffelijke aard en tegen een bepaalde prijs. Omdat het gaat om een bepaald (te creëren of aan te passen) werk wordt in het kader van een aanneemovereenkomst ook wel een resultaatsverplichting 
  

• De overeenkomst van opdracht (art. 7:400 BW): In geval van een overeenkomst van opdracht bestaat er een arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en de aannemer van de opdracht. Het moet om arbeid dat anders is dan: het creëren van een werk van stoffelijke aard (hier bestaat de aanneemovereenkomst voor), het bewaren van zaken (bewaarnemingsovereenkomst), uitgeven van werken of het vervoeren van personen of zaken. Daarnaast is het belangrijk dat de arbeid die geleverd wordt niet in het kader van een dienstbetrekking plaatsvindt. In tegenstelling tot de aanneemovereenkomst wordt aangenomen dat er bij een overeenkomst van opdracht geen sprake is van een inspanningsverplichting.

Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst?

De definitie van de arbeidsovereenkomst ligt vast in art. 7:610 BW. Deze definitie kan uitgesplitst worden in de volgende drie elementen die daaronder verduidelijkt worden:

• Arbeid.

• Loon.

• Ondergeschiktheid (in dienst van / een gezagsverhouding).

Bij de beantwoording van de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst, zijn de bovenstaande drie elementen doorslaggevend. Wanneer aan de drie elementen is voldaan, is er sprake van een arbeidsovereenkomst. Bij de beantwoording van de vraag is niet relevant hoe de partijen de overeenkomst hebben genoemd. De rechter houdt echter wel rekening met wat partijen hebben beoogd met hun overeenkomst.

1. Arbeid

Arbeid staat beschreven in art. 7:610 BW: het kan gaan om lichamelijke of geestelijke arbeid, actief of passief. De plaats voor het verrichten van arbeid is niet relevant. In beginsel moet arbeid persoonlijk worden verricht, vervanging is mogelijk na toestemming. Er mag nooit een dwangsom worden opgelegd (art.7:659 BW).

2. Loon

Loon staat beschreven in art. 7:617 BW: de materiële vergoeding voor de verrichte arbeid. De belangrijkste toegestane loonvorm is geld. Daarnaast kennen we nog zaken geschikt voor persoonlijk gebruik, effecten, vorderingen, andere aanspraken en scholing.

Op grond van de wet minimumloon en minimumvakantiebijslag geldt er voor werknemers een minimumloon. Hier hebben wij op de pagina ‘Loon’ uitgebreid aandacht aan besteed.

3. In dienst van

In dienst van staat beschreven in artikel 7:660 BW: het verschil met aanneming van werk en overeenkomst van opdracht is dat de werknemer zijn arbeid ‘in dienst van’ verricht. Er moet sprake zijn van een gezagsrelatie.

Ondergeschiktheid valt te karakteriseren als de bevoegdheid van de werkgever om de werknemer, met betrekking tot het verrichten van arbeid en/of de handhaving van orde in zijn arbeidsorganisatie, aanwijzingen te geven (indicatoren zoals worden vakantie en verlofdagen doorbetaald, hebben de te verrichten werkzaamheden een incidenteel karakter, hoe ziet de beloning eruit).

Gedurende zekere tijd

Heeft betrekking op de tijdseenheid waarvoor de overeenkomst is overeengekomen. Dit kan zijn voor bepaalde of onbepaalde tijd. Een zekere tijd speelt in de praktijk van het arbeidsrecht geen rol bij de vaststelling of er sprake is van een arbeidsovereenkomst conform art. 7:610 BW.

Dit in tegenstelling tot het socialezekerheidsrecht. Daarin speelt het element naast de drie elementen wel een belangrijke rol. Wanneer het element "een zekere tijd" niet aanwezig is, bestaat er formeel gezien geen individuele arbeidsarbeidsovereenkomst. Dan is de vraag om wat voor overeenkomst het dan wel gaat en wat de (rechts-) gevolgen zijn van deze overeenkomst.

Hoe komt een arbeidscontract tot stand?

Een arbeidsovereenkomst kan mondeling en schriftelijk worden overeengekomen. Schriftelijk geniet de voorkeur om discussies over wat iemand wel of niet heeft toegezegd, in een later stadium te voorkomen. Als de arbeidsvoorwaarden schriftelijk zijn vastgelegd, moet de werkgever de werknemer kosteloos een volledig door hem ondertekend exemplaar verstrekken. Of er sprake is van een arbeidsovereenkomst geldt niet alleen dat wat op papier staat. De bedoeling van partijen en de maatschappelijke positie spelen bij de vaststelling of er sprake is van een arbeidscontract en zo ja, wat voor soort arbeidsovereenkomst, een grote rol.

Rechtsvermoeden individuele arbeidsovereenkomst

Er kan onduidelijkheid bestaan over de kwalificatie van een overeenkomst als individuele arbeidsovereenkomst. Iemand, die meent op basis van arbeidsovereenkomst voor een ander te werken of hebben gewerkt, kan zich beroepen op een bestaande arbeidsovereenkomst omdat er door hem of haar (art. 7:610a BW) gedurende drie opeenvolgende maanden, gedurende minimaal 20 uur per maand of wekelijks, tegen beloning arbeid ten behoeve van die ander is verricht.

Verweer werkgever

Het tegenbewijs dat de werkgever kan leveren is stellen en zonodig bewijzen dat er geen sprake is of is geweest van ondergeschiktheid. Als hij daarin slaagt, is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Dit is het geval wanneer de werknemer 100% vrij is om te komen en gaan.

Meer arbeidsovereenkomsten bij dezelfde werkgever(s)

Normaal gesproken sluit de werkgever één arbeidsovereenkomst met een medewerker. Het is mogelijk dat partijen meerdere arbeidsovereenkomsten tegelijkertijd met elkaar sluiten. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer iemand twee verschillende functies uitoefent.

Ambtenaren

Tot 1 januari 2020 waren ambtenaren niet werkzaam op arbeidsovereenkomst. Zij werden door het gevoegd gezag aangesteld om werkzaam te zijn in de openbare diensten. Vooral wat betreft het ontslagrecht bestonden grote verschillen tussen de private en de publieke sector. Sinds 1 januari 2020 geldt Boek 7 titel 10 ook voor ambtenaren en zijn ambtenaren dus werkzaam op arbeidsovereenkomst.