Aanbod en aanvaarding

"Henk en zijn vrouw Hilde hebben een onverzorgde achtertuin. Na een vervelend ongeval met de motor kan Henk de tuin niet meer onderhouden. De buren vinden het geen gezicht en de onverzorgde tuin heeft voor de naaste buren die hun huis te koop hebben gezet een negatieve invloed op de verkoopbaarheid van hun woning. Henk besluit wat aan de tuin te doen en vraag tuinman Klaas langs te komen om een offerte uit te brengen.

Tuinman Klaas komt langs en inventariseert de wensen van Henk en Hilde. De volgende offreert Klaas om de achtertuin geheel te renoveren. Klaas zal de oude grasmat verwijderen en een nieuwe aanleggen, twee bomen verwijderen, een boom snoeien, een nieuwe boom planten, nieuwe bloemenperkjes aanleggen, struiken, planten en enkele mooie beelden plaatsen. Daarnaast legt hij een terras en een vijver aan. Hiervoor heeft hij ongeveer drie weken de tijd nodig en zal hij € 12.000 rekenen.

Na nog een overleg bij Henk thuis waarbij zij het plan doornemen gaat Henk mondeling akkoord. Een dag later volgt het schriftelijk akkoord van Henk conform de offerte van Klaas."

Volgens de wet komt een overeenkomst tot stand door een aanbod en een aanvaarding daarvan. Wat zijn aanbod en aanvaarding juridisch eigenlijk en waar moeten zij aan voldoen?

Aanbod

Een aanbod is een voorstel van een wederpartij tot het sluiten van een overeenkomst. Het moet gericht zijn tot een natuurlijk persoon of rechtspersoon en het moet voldoende bepaalbaar zijn. Een aanbod houdt een '' handelen '' in. Een enkel ''ja'' van de partij waaraan het aanbod is gegeven is in beginsel voldoende om een overeenkomst tot stand te brengen.

Voldoende bepaalbaarheid

Om te spreken van een aanbod moet het de essentiële punten of hoofdzaken bevatten. Wat die precies zijn kan per type overeenkomst verschillen. Er dient onderscheid te worden gemaakt tussen een ''uitnodiging tot het doen van een aanbod'' en "een aanbod" zelf.

Henk die in de geschetste situatie aan tuinman Klaas vraagt of hij zijn tuin wil opknappen en langs wil komen is een voorbeeld van een uitnodiging tot het doen van een aanbod net als het welbekende voorbeeld van het bordje ''te koop''. Tuinman Klaas die vervolgens specifiek aangeeft wat hij wil gaan doen, voor welke prijs en hoelang dit ongeveer gaat duren doet wel een aanbod. Het is immers bepaalbaar wat de overeenkomst inhoudt op hoofdzaken.

Onherroepelijk, herroepelijk, vrijblijvend aanbod

Een aanbod kan onherroepelijk, herroepelijk of vrijblijvend zijn. Van onherroepelijkheid is sprake als het aanbod tevens een termijn voor aanvaarding bevat en als onherroepelijkheid volgt uit de overeenkomst (bijvoorbeeld een optie) of uit de gewoonte. Het moment van ontvangst is beslissend voor het tijdstip waarop een verklaring inhoudende een aanbod in werking treedt.

Een onherroepelijk aanbod kan wel worden ingetrokken door een verklaring daartoe sneller/eerder bij de ontvangende partij te laten aankomen dan het onherroepelijke aanbod zelf. Een herroepelijk aanbod is te herroepen tot het moment dat de andere partij het aanbod heeft aanvaard. Een vrijblijvend aanbod kan, mits duidelijk in het aanbod vermeldt is dat het gaat om een vrijblijvend aanbod, direct na ontvangst van een aanvaarding door de andere partij, worden herroepen.

Na tijdsverloop vervalt een aanbod vanzelf. Dit kan aangegeven zijn in het aanbod zelf met een termijn. Een mondeling aanbod vervalt als het niet direct wordt aanvaard. Een schriftelijk aanbod vervalt als het niet aanvaard is binnen een redelijke termijn mocht er geen termijn gesteld zijn.

De aanvaarding

Aanvaarding kan in beginsel in elke vorm. Schriftelijk, mondeling, gebarend en in enkele gevallen zelfs stilzwijgend. Uit de aanvaarding moet voor de aanbiedende partij blijken en redelijkerwijs op te maken zijn dat de aanvaardende partij het aanbod wil aanvaarden. Het moet plaatsvinden zolang het aanbod nog van kracht is. 

De aanvaarding dient gericht te zijn tot de aanbiedende partij. Dat wat aanvaard wordt moet inhoudelijk in overeenstemming zijn met het aanbod. Wijkt een aanvaarding af van het aanbod dan is het een verwerping van het oorspronkelijke aanbod en geldt dit tevens als een nieuw aanbod, tenzij het slecht om een afwijking op ondergeschikte punten gaat. Als het gaat om een afwijking op ondergeschikt punten dan komt er een overeenkomst tot stand overeenkomstig de aanvaarding als de aanbieder niet direct bezwaar maakt tegen de afwijkingen in de aanvaarding. Als de aanvaarding de aanbieder bereikt komt de overeenkomst tot stand.

Wil en verklaring 

Aanbod en aanvaarding zijn beide rechtshandelingen. Dat betekent dat het handelingen zijn gericht op een verandering in de rechten en plichten. Om even terug te gaan naar het bovenstaande voorbeeld. Als tuinman Kees een aanbod doet aan Henk wil hij dat er een overeenkomst ontstaat, waarbij hij als prestatie de tuin bewerkt en Kees als tegenprestatie aan hem € 12.000 betaald. Er ontstaat over en weer een plicht tot iets en een recht op iets voor Kees en Henk. Hun verklarende handelingen, de aanbieding van Kees en de aanvaarding van Henk zijn daarop gericht. Wil en verklaring stemmen dus overeen.

Wil en verklaring van partijen stemmen meestal overeen, maar het kan voorkomen dat een partij aanvaard maar eigenlijk akkoord denkt te gaan met iets anders. Dat kan zijn door een typefout of een verspreking en op vele andere manieren. Partijen worden beschermd wanneer gerechtvaardigd is vertrouwd op de verklaring die is afgegeven door de ander. Anders zou iedereen natuurlijk overal op terug kunnen komen middels een beroep op geen overeenstemming tussen wil en verklaring. Bij geschillen over de inhoud van het overeengekomene en wat tussen partijen geldt is vaak beslissend wat deze personen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijze uit elkaars gedragingen hebben mogen opmaken.